Το ότι οι ταινίες της Marvel ξεκίνησαν από το πουθενά και έχουν κατακτήσει πλέον τις οθόνες (μεγάλες και μικρές) είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός. Και έχουν χυθεί τόνοι ψηφιακού μελανιού για τους λόγους που οι ταινίες/σειρές είναι τόσο επιτυχημένες.

Κάτι που δεν έχω δει όμως να αναφέρεται αρκετά (αν και το έχω δει να αναφέρεται κάποιες φορές) είναι το ότι η Marvel ουσιαστικά δεν κάνει superhero ταινίες. Τώρα ξέρω, κάποιος από εσάς σηκώθηκε όρθιος και με μουτζώνει και με τα δύο χέρια. “ΚΑΙ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΤΑ ΚΟΛΑΝ;” θα ουρλιάζει αγανακτισμένα στην οθόνη. Και θα έχει δίκιο.

Ας εξηγήσω λίγο καλύτερα τι εννοώ…

Είδος και Θέμα (Genre και Theme)

Μία βασική διευκρίνιση για το τι είναι το είδος. Το είδος είναι οι κανόνες που ακολουθεί μία ταινία, οι συμβάσεις τους, το να ξέρεις τι θα γίνει. Για παράδειγμα, ταινία δράσης, τρόμου, κωμωδία κλπ. Το θέμα από την άλλη έχει να κάνει με το… θέμα της ταινίας, με στοιχεία της πλοκής και της ιστορίας. Έτσι πχ μπορείς να έχεις μία αστυνομική ταινία (αν έχουμε έγκλημα που πρέπει να λυθεί) ή τη “μεγάλη των μπάτσων σχολή” που είναι κωμωδία με αστυνόμους.

Έτσι, υπάρχει το superhero genre. Είναι το είδος ταινίας για ανθρώπους που αποκτούν υπερδυνάμεις και πλακώνονται με κακούς με υπερδυνάμεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Superman με τον Christopher Reeves ή ο Spiderman του Sam Raimi. Νομίζω καταλαβαίνετε όλα εκείνα τα κλισέ που αποτελούν το superhero genre. Και, αν δείτε τώρα το Iron Man, ακολουθεί αρκετά πιστά αυτές τις συμβάσεις.

Αν πάμε όμως πιο πίσω, στον Blade (την πρώτη επιτυχημένη ταινία της Marvel) έχουμε μία action horror ταινία με υπερηρωικά στοιχεία (κάτι που ήδη ήταν δημοφιλές στα 90’s λόγω Buffy και Vampire: the Masquerade). Αντίστοιχα, ο Hulk του MCU ήταν πολύ πιο superhero ταινία από εκείνο το Action/Body Horror έργο του Ang Lee από τις αρχές της χιλιετίας.

Η διαφοροποίηση της Marvel ξεκίνησε στον Captain America

To Captain America: The First Avenger είναι μάλλον η λιγότερο αγαπημένη μου ταινία από το MCU.  Και αυτό εν μέρει οφείλεται στο ότι δεν είναι μία superhero ταινία. Αρχίζει ως μία, αντιγράφοντας πετυχημένα το origin story του Jack Kirby, αλλά στη συνέχεια αλλάζει δραστικά και γίνεται μία πολεμική ταινία. Μία ηρωική, ρετρό, πολεμική ταινία, με Ναζί και έναν σούπερ στρατιώτη που τους δέρνει. Ακολούθησε ο Thor που ήταν ταινία epic science fantasy με μία δόση υπερηρωικού στοιχείου ( το ψάρι έξω από το νερό, ο εκλεκτός που έχει χάσει τις δυνάμεις του και πρέπει να τις ξαναβρεί) και φυσικά οι Avengers που ήταν απλά πορνό για νέρντουλες.

Τα ρέστα τους όμως οι της Marvel τα έπαιξαν στο Winter Soldier, επιλέγοντας να βάλουν τον Cap να πρωταγωνιστεί σε ένα κατασκοπικό θρίλερ φάση Bourne, και μάλιστα το συνέχισαν έτσι και με το Civil War (προσθέτοντας κάτι από ταινίες πολεμικών τεχνών με τις μονομαχίες μεταξύ των χαρακτήρων). Παράλληλα, το Guardians of the Galaxy ήταν συνδυασμός Space Opera και κωμωδίας, με το υπερηρωικό στοιχείο να λείπει σχεδόν τελείως. Ήταν περισσότερο Space Balls παρά Star Wars. Ίσως για αυτό να έσπασε τα ταμεία όταν βγήκε. Αντίστοιχα, ο Antman συνδύαζε heist movie και κωμωδία και ο Doctor Strange ήταν Urban Fantasy.

Αλλά και στην τηλεόραση η Netflix έκανε το ίδιο.

Ο Daredevil ήταν superhero noir (ειδικά η πρώτη σαιζόν), η Jessica Jones ψυχολογικό θρίλερ, ο Luke Cage προσπάθεια για blacksploitation των 70’s και ο Iron Fist κάτι μεταξύ θρίλερ και ταινίας kung fu.

Το Black Panther από την άλλη απέφυγε παντελώς να γίνει Blaxploitation, παρά τον ενθουσιασμό για το ότι ήταν η πρώτη (που δεν ήταν) ταινία με μαύρο υπερήρωα πρωταγωνιστή. Αντίθετα, έπαιρνε ένα μοτίβο από τα έπη και το ρομαντικό ιπποτικό μυθιστόρημα, αυτό του εξόριστου πρίγκιπα που επιστρέφει στον τόπο του για να αποκαταστήσει την τάξη, και το εφάρμοζε τόσο στον πρωταγωνιστή όσο και στον αντίπαλό του, δίνοντας μας ένα πολυεπίπεδο πολιτικό δράμα που πήγαινε πακέτο μαζί με τον Αφροφουτουρισμό και το ξύλο με τους βιονικούς ρινόκερους.

To Thor: Ragnarok από την άλλη ήταν αυτοπαρωδία. Δεν είμαι σίγουρος αν το ότι θεωρείται από τις καλύτερες ταινίες του MCU είναι καλό ή όχι για το ευρύτερο franchise.

Το Infinity War, από την άλλη, ήταν ταυτόχρονα η πιο comic book crossover ταινία που θα περίμενε κανείς και, από την άλλη, δανειζόταν πολλά στοιχεία από ταινίες καταστροφής αλλά και πολεμικές ταινίες. Οι σκηνοθέτες, αδερφοί Russo, έχουν αποδείξει εξάλλου το ταλέντο τους στο να μπλέκουν διαφορετικά genres μεταξύ τους, πχ στη σειρά Community που σκηνοθετούσαν. Και αυτό που το κάνει ακόμα πιο crossover είναι τα δύο εντελώς διαδικαστικά tie-ins που λέγονται Ant-Man and the Wasp και Captain Marvel

Αυτό δεν το κάνει μόνο η Marvel Studios

Η Fox καταφέρνει τα τελευταία χρόνια να κάνει ακριβώς το ίδιο. Η μόνη superhero ταινία που έβγαλε ήταν το Apocalypse, που ήταν. (κατά τη γνώμη μου)… λίγο. Έπαιξε με κατασκοπική ταινία τόσο στο First Class όσο και στο Days of Future past, επιλέγοντας όμως περισσότερο ένα στυλ εποχής και χρησιμοποιώντας πολύ γηίνες πλοκές. Εκεί όμως που σήκωσε όλο το “μαρούλι” ήταν με το Deadpool. Μία παρωδία δράσης των superhero ταινιών που έσπασε τα ταμεία και όχι άδικα. Μια ταινία που έπεισε πολλούς παραγωγούς ότι το κοινό θέλει αστεία και R-rating.

Και κάποιους παραγωγούς στη Fox ότι καταλαβαίνουν ότι το κοινό θέλει ένα απόλυτα σοβαρό, δραματικό, ψυχοπλακωτικό φουτουριστικό σπαγγέτι γουέστερν με έναν γερασμένο Γούλβεριν. Κάπως έτσι προέκυψε η ταινιάρα που λέγεται Logan.

Το επερχόμενο New Mutants λέγεται ότι θα είναι ταινία τρόμου, ενώ το Legion ήταν Superhero βγαλμένο από το υποσυνείδητο του David Lynch

Και η DC κύριε; Η DC γιατί δεν είναι στο άρθρο;

Η DC από την άλλη, προσπαθεί να μιμηθεί την επιτυχία της Marvel φτιάχνοντας τυπικές superhero (στο είδος) ταινίες, αφαιρώντας κάθε τι που τις κάνει αγαπητές. Δηλαδή συμπαθητικούς χαρακτήρες, απλές πλοκές καλού εναντίον κακό, μελοδραματικά διλήμματα – μη πολυλογούμε, το Spiderman του Raimi εννοώ. Αντίθετα, προσπαθεί να μιμηθεί την επιτυχία των Batman του Nolan, και αυτό είναι τραγικά ειρωνικό, επειδή η επιτυχία της τριλογίας του Dark Knight ήταν ότι… δεν ανήκε στο superhero genre. Με εξαίρεση το Batman Begins, οι επόμενες ταινίες ήταν αστυνομικά noir τεχνοθρίλερ με πρωταγωνιστή τον Batman. Το δε Dark Knight Rises παίζει να ήταν η καλύτερη Batman ταινία για όσους δε γουστάρουν Batman. Αλλά τι να περιμένει κανείς από τον άνθρωπο που γύρισε το Watchmen (άλλο ένα παράδειγμα του superhero ως theme και όχι genre) ως υπερηρωική ταινία…

Το Wonder Woman, που το είδαμε ως ένα αριστούργημα, αυτό που έκανε (και το έκανε καλά) ήταν να ακολουθήσει μία προς μία όλες τις συμβάσεις του superhero genre. Δένοντας τες όμως με το μυθολογικό και πολεμικό θέμα, δημιουργήσε μία φρέσκια έκδοσή του για ένα κοινό που έχει δει πολλούς υπερήρωες αλλά, τουλάχιστον πρόσφατα, λίγες superhero movies.

Το Justice League δε με ξετρέλανε. Κατάφερε όμως να μπολιάσει αρκετά από τα πράγματα που έκαναν το Avengers επιτυχία. Δεν είναι τυχαίο ότι ο σκηνοθέτης του Avengers Joss Whedon ήταν αυτός που έκανε και τα reshoots και το τελικό μοντάζ. Όμως, από το Avengers έως σήμερα η Marvel έχει ανεβάσει πολύ περισσότερο τον πήχη.

Τολμώ να πω ότι το Aquaman όχι απλά κατάφερε να αντιγράψει τη συνταγή της Marvel, αλλά και να τη βελτιώσει. Γιατί έβαλε στο κέντρο ένα ζευγάρι από ελκυστικούς πρωταγωνιστές, πέταξε μέσα λίγο Avatar, λίγο Indiana Jones και λίγο Black Panther σε μια ταινία που ήταν διασκεδαστική από την αρχή μέχρι το τέλος, σε έκανε να μην προσέχεις το σενάριο-αχταρμά και κατάφερε να κάνει κουλ μέχρι και το κίτρινο κουστούμι του Aquaman…

Δηλαδή το μυστικό είναι superhero theme σε άλλο genre; Τοχουμε!

Μία λέξη Fan4stic.

Το reboot των Fantastic Four πήρε τους χαρακτήρες και τους πέταξε σε μία sci-fi/body horror σενάριο. Και η ταινία ήταν τόσο κακή που έκανε το suicide squad να μοιαζει… εεε… εξίσου κακό;

Όχι, το μυστικό είναι να δέσεις τους ήρωες σε ένα genre που τους ταιριάζει. Δεν μπορείς να έχεις τον Thor να ερευνά εγκλήματα, τον Iron Man εναντίον μάγων και τον Daredevil να πολεμάει εξωγηίνους στο San Francisco (αν και το τελευταίο δυστυχώς το έχω διαβάσει). Αν όμως “δέσεις” κάποια χαρακτηριστικά των ηρώων στις συμβάσεις κάποιου είδους σου ανοίγονται νέοι δρόμοι στην έμπνευσή σου.