Όπως έκανα και στο άρθρο για τη Buffy, εδώ η αναφορά στον Harry Potter είναι περισσότερο η αφορμή για να σχολιάσω κάτι. Και αυτό είναι το πόσο δημοφιλείς είναι οι κοιτώνες στο franchise του Harry Potter.

Όπως ξέρουν και οι πέτρες, στο μαγικό σχολείο του Hogwarts υπάρχουν τέσσερις κοιτώνες, οι γενναίοι Gryffindor, οι ταπεινοί Hufflepuff, τα φυτά του Ravenclaw και οι Slytherin που είναι κάτι σαν μαγική ΔΑΠ. Και είναι βασικό στοιχείο της πλοκής. Οι ήρωες είναι μέλη ενός κοιτώνα και ο κοιτώνας αντανακλά σε μεγάλο βαθμό την προσωπικότητά τους: πρακτικά φοράνε την προσωπικότητά τους στα μανίκια τους. Και αυτό, όσο φτωχό κι αν είναι συγγραφικά, δουλεύει καλά: ξεκινώντας από γεγονός ότι ο Harry Potter ξεκίνησε (και σε μεγάλο βαθμό παρέμεινε) παιδικό βιβλίο, το ότι οι ήρωες και οι κακοί έχουν “ταμπέλα” δικαιολογείται και, αργότερα, η Rowling “παίζει” μικρές παραλλαγές στα αρχέτυπα που δίνουν το βάθος που έκανε τη σειρά δημοφιλή και στις μεγαλύτερες ηλικίες.

Εκεί που οι κοιτώνες έκαναν τη διαφορά ήταν στο ότι οι οπαδοί ΛΑΤΡΕΨΑΝ τους κοιτώνες. Απλά σκεφτείτε πόσες φορές ακούσατε φίλους ή γνωστούς να λένε “εμείς οι Slytherin”, “οι Gryffindor είμαστε έτσι,” ή (όπως ακούω συνέχεια) “Πόσο Ravenclaw είσαι πια;” Τα τεστάκια, οι “κόντρες”, τα πειράγματα, όλα αυτά έχτισαν ένα ζωντανό fandom που επιβίωσε χρόνια μετά το τέλος της σειράς.

Αυτό το συναντάμε μοναχά στον Harry Potter;

Φυσικά και όχι. Αν μιλάμε για δημοφιλή σειρά που οι χαρακτήρες ανήκουν σε ομάδες με εμβλήματα, ατάκες και ακολουθούν αρχέτυπα τι σας έρχεται στο μυαλό;

Ακριβώς.

Όσο καλή πλοκή και χαρακτήρες κι αν έχει το ASoIaF (δηλαδή το GoT) παραδεχτείτε το: το οπαδιλίκι των Stark εναντίον των Lannister και οι Kaleeshοπούλες είναι κάτι που τραβάει σε πολύ κόσμο. Πόσες φορές έχετε κάνει τεστάκια σε ποιον οίκο ανήκετε; (Έκατσα και έκανα ένα και με έβγαλε οριακά Baratheon με τους Lannister να ακολουθούν κατά πόδας – σας έχω πει νομίζω ότι αγαπημένος μου χαρακτήρας είναι ο Sir Davos).

Και δεν είναι τυχαίο αυτό: η οργάνωση σε οίκους και σε ομάδες με κοινά χαρακτηριστικά βρίσκει πάτημα σε μία αρχετυπική ανάγκη των ανθρώπων, αυτή του να ανήκει. Για αυτό και ο οπαδισμός που παρατηρείται πχ στον αθλητισμό. Με το να έχεις διακριτές ομάδες, που χαρακτηρίζονται από αρχετυπικά χαρακτηριστικά, ο αναγνώστης/θεατής μπαίνει στην ψυχολογία της σύγκρουσης, αφού μπορεί να δει τον εαυτό του ως μέλος της μίας ή της άλλης ομάδας.

Δηλαδή ο Μάρτιν έκλεψε τον Harry Potter;

Φυσικά και όχι. Και τα δύο έργα γράφτηκαν περίπου την ίδια εποχή. Και ακολουθούν αρχέτυπα εδραιωμένα στο fantasy. Και μιλάω φυσικά για τις φυλές, όπως εμφανίζονται στο Lord of the Rings. Γιατί και εκεί, οι φυλές έχουν κάποια εδραιωμένα χαρακτηριστικά που προσδιορίζουν τους χαρακτήρες που ανήκουν σε αυτές. Ο Καθηγητής βέβαια ισορροπεί μεταξύ του παιδικού βιβλίου και του να περιγράφει τους χαρακτήρες ως προϊόντα μιας κοινωνίας.

Αφορμή για αυτό το άρθρο είναι περισσότερο ένα άρθρο που είχα διαβάσει για το παιχνίδι ρόλων Vampire: The Masquerade. Για όσους δεν το γνωρίζουν, ήταν ένα από τα επιτραπέζια παιχνίδια ρόλων όπου έπαιζες ένα βρικόλακα. Εκεί, οι δημιουργοί, για να δώσουν ένα σύστημα κατευθύνσεων στους παίχτες χρησιμοποίησαν το σύστημα των Φατριών. Οι Φατρίες ήταν ομάδες βρικολάκων με κοινά χαρακτηριστικά, ελαττώματα και δυνάμεις, βασισμένη η κάθε μία σε διαφορετικές εκφάνσεις του βαμπιρικού μύθου.

Ξέφευγε έτσι από τα παραδοσιακά στερεότυπα του Πολεμιστή/Κλέφτη/Μάγου/Κληρικού του Dungeons & Dragons χωρίς όμως να αφήνει ξεκρέμαστους τους παίχτες, όπως ανακάλυψαν στο αρχικό playtesting. Και η λύση τους δούλεψε, τους διαχώρισε από τον ανταγωνισμό και, σε μεγάλο βαθμό, άλλαξε όλο το βαμπιρικό μύθο από εκεί και πέρα.

Βέβαια, ιδανική συνθήκη είναι πάντα για εμένα το “ιδιότητα/φυλή” του D&D, αφού είναι ενδιαφέρον όταν δύο διαφορετικά αρχέτυπα αλληλεπιδρούν και δίνουν έναν πιο ενδιαφέροντα χαρακτήρα (πχ Ορκ Μάγος ή Ελφ Βάρβαρος).

Κι εγώ τι να κάνω με αυτή τη γνώση;

Δεν έχω μία σαφή απάντηση σε αυτό. Μπορώ όμως να πω με σιγουριά ότι το να έχεις ομάδες με ισχυρό χαρακτήρα, λογότυπα, σλόγκαν, με χαρακτηριστικά που μοιράζονται όλα τα μέλη τους, μπορεί να βελτιώσει πολύ την ιστορία σας.

Αλλά, τι κερδίζετε γράφοντας ομάδες (θα χρησιμοποιήσω ένα εντελώς φανταστικό παράδειγμα εδώ από ένα κοινότυπο YA Fantasy όπου τα παιδιά οίκων ευγενών εκπαιδεύονται σε μία ακαδημία που έχει κοιτώνες):

1. Ταύτιση: Ο αναγνώστης νιώθει μέλος της μίας ή της άλλης ομάδας, ταυτίζεται με τα αρχέτυπα που αντιπροσωπεύει, κάνει τεστ για το πού ανήκει, αγαπάει ή μισεί τις ομάδες. Με άλλα λόγια, ταυτίζεται ευκολότερα με χαρακτήρες και καταστάσεις.
   Πχ, έχεις τον Οίκο των Ντούαμπερ, που είναι από το Βορρά και είναι αίμα-τιμή-πειθαρχία. Είναι προαιώνιοι αντίπαλοι των Λάεγκαρ, των Νότιων, που αγαπούν τις τέχνες, τη ρητορική και τις ίντριγκες της αυλής. Είναι επίσης σύμμαχοι με τους Χασβίρ, τους Ανατολίτες, που είναι εξαιρετικοί πολεμιστές-φιλόσοφοι και φυλάνε τα σύνορα από τους καβαλάρηδες επιδρομείς της Στέππας. Ο αναγνώστης πρέπει να διαλέξει ποιος από τους (κλισέ) οίκους αυτούς τους ταιριάζει ή από τους υπόλοιπους 9 οίκους του βασιλείου (ή, ίσως, τον κρυφό 13ο οίκο που συνωμοτεί για να πάρει τον έλεγχο του βασιλείου και η Ακαδημία είναι το κλειδί στο σχέδιό τους) και να αγαπήσει ή μισήσει τους οίκους αυτούς, βάσει του δικού του αξιακού.
2. Ένταση: Με το καλημέρα, μπαίνουμε σε έναν κόσμο όπου υπάρχουν πολλές παρατάξεις με συμμαχίες και αντιπαλότητες. Αυτό σημαίνει ότι μπορείς πολύ εύκολα να χτίσεις εντάσεις και συγκρούσεις μεταξύ των χαρακτήρων, ανάλογα με τους “οίκους” στους οποίους ανήκουν.
   Πχ ο Ρόθγκαρ από τον οίκο των Ντούαμπερ και η Ελάβια από τον οίκο των Λάεγκαρ είναι μαζί στον κοιτώνα των Γερακιών στην Ακαδημία, εκεί που εκπαιδεύονται οι μελλοντικοί στρατηγοί του Βασιλείου και πρέπει να συνεργαστούν, γιατί έχουν έναν αγώνα με τον Κοιτώνα των Κουκουβάγιων. Αλλά αρχηγός της ομάδας των Κουκουβάγιων είναι ο Ντάμγουαρ, ο αδερφός του Ρόθγκαρ, και από τη νίκη του κοιτώνα του εξαρτάται η μελλοντική θέση του στο βασίλειο. Σε ποιον θα είναι πιστός ο Ρόθγκαρ; Στην οικογένειά του ή στον κοιτώνα του;
3. Κλιμάκωση: Μπορεί να υπάρχει ένα τεράστιο lore στον κόσμο, χιλιάδες χαρακτήρες και ένα δίχτυ από μεταξύ τους σχέσεις. Βάζοντας όμως τους χαρακτήρες μέσα σε ομάδες, μπορείς αρχικά να εμβαθύνεις σε αυτές, δίνοντας μία γρήγορη εικόνα των υπολοίπων, και μετά να  αρχίσεις να δίνεις παραπάνω πληροφορίες, καθώς, όσο προχωρά η πλοκή, γνωρίζουμε παραπάνω πράγματα για όλον τον υπόλοιπο κόσμο.
   Πχ, στο παράδειγμά μας, έχουμε τον Ρόθγκαρ και την Ελάβια να ξεκινάνε στους οίκους τους, πριν πάνε στην Ακαδημία, και μετά να μας δείξεις τον Κοιτώνα των Γερακιών και επειδή κάνουν παρέα και με τον Λι-Τσου-Γιαν των Χασβίρ μαθαίνουμε και για αυτόν τον οίκο. Όταν δε ο Ρόθγκαρ συναντά τον αδερφό του, μαθαίνουμε και για τον κοιτώνα των Κουκουβάγιων και πάει λέγοντας.
4. Διακριτούς ρόλους: Τα αρχέτυπα υπάρχουν επειδή δουλεύουν. Η ένταξη σε διαφορετικές ομάδες σημαίνει ότι τα μέλη τους έχουν διαφορετικές ικανότητες, ανάγκες και αδυναμίες. Αυτό είναι καλή αφορμή να τους βάλεις να συνεργάζονται.
   Πχ ο Ρόθγκαρ είναι τρομερός πολεμιστής αλλά ντουβάρι και χρειάζεται τις κοινωνικές δεξιότητες της Ελάβια για να τα βγάλει πέρα. Και οι δυο τους χρειάζονται τις γνώσεις τον Ντάμγουαρ, που εκπαιδεύεται ως Σοφός του βασιλείου, ενώ η διαφορετική οπτική του Λι-Τσου-Γιαν πολλές φορές τους σώζει.
   Αν τώρα βάλεις και μέλη άλλων Οίκων/Κοιτώνων στην ομάδα παίρνεις μία πολύ δυναμική κεντρική ομάδα ή ενδιαφέροντες αντιπάλους.

Αρκεί βέβαια οι ομάδες αυτές να έχουν προσωπικότητα, να ακολουθούν χαρακτηριστικά που είναι διαδεδομένα στους αναγνώστες και που, ταυτόχρονα, να μην είναι άλλη μία αντιγραφή των ομάδων/φυλών/οίκων/κοιτώνων που αγαπήθηκαν, καλή ώρα στο παράδειγμα που σας δίνω…