Το κείμενο αυτό διαβάστηκε στα Reflections at Death Disco μακρία πίσω το Γενάρη του 2015. Αναφέρεται στον ήρωα comics της DC, που εκείνη την εποχή πρωταγωνιστούσε στο Hellblazer.

———

Εδώ θα σας μιλήσω για έναν μπάσταρδο που τον λένε Τζον Κονσταντίν. Ή, όπως τους διορθώνει ο ίδιος, Τζον Κονσταντάιν.

Ο Constantine είναι χαρακτήρας της DC Comics, δηλαδή, με άλλα λόγια ένας μάγος που κάνει παρέα (λέμε τώρα) με τον Batman και τον Superman. Όχι δηλαδή ότι το συνηθίζει – ο ίδιος λέει ότι μισεί τα κολάν. Ίσως αυτό να τον κάνει και τόσο δημοφιλή σαν χαρακτήρα.

Νομίζω όμως ότι προτρέχω, οπότε ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Είμαστε στο 1983 και η DC έχει χάσει μεγάλο μερίδιο αγοράς από την ανταγωνίστρια Marvel. Υπάρχουν τίτλοι που κάνουν απελπιστικά χαμηλές πωλήσεις, ανάμεσά τους και το Saga of the Swamp Thing. Το SotST είναι ένα κόμικ τρόμου με ήρωα έναν επιστήμονα που, μετά από ένα ατύχημα, μετατρέπεται σε ένα πλάσμα φυτό. Το κόμικ πουλούσε τόσο λίγο, που στο τεύχος 19 ο κεντρικός χαρακτήρας πεθαίνει. Και σε αντίθεση με τα περισσότερα κόμιξ, μάλλον και θα παρέμενε νεκρός, αν τη σειρά δεν την αναλάμβανε ένας (τότε) άγνωστος Άγγλος συγγραφέας που τον έλεγαν Alan Moore.

Το αποτέλεσμα ήταν εντυπωσιακό, με τον κεντρικό χαρακτήρα να ξαναγράφεται από τις ρίζες. Ταυτόχρονα όμως ήταν ένα κόμικ πολύ καλογραμμένο, με ποιητική πρόζα και ταυτόχρονα αντιπαρέβαλε το φανταστικό με θέματα από τον πραγματικό κόσμο. Και, στο τεύχος 37, μας παρουσίαζει για πρώτη φορά τον John Constantine, στην ιστορία με τίτλο American Gothic.

O ίδιος ο Moore λέει ότι ο αρχικός λόγος που δημιούργησε τον Constantine ήταν επειδή ο σχεδιαστής Steve Bissette ήθελε να ζωγραφίσει τον… Sting, τραγουδιστή του συγκροτήματος Police, στην πορεία όμως απέκτησε ο χαρακτήρας απέκτησε τη δική του ζωή.

O Constantine, που λέτε, ήταν ένας μάγος πολύ διαφορετικός από τους μάγους που είχαμε συνηθίσει μέχρι τότε στα Αμερικάνικα κόμιξ (για παράδειγμα τον Doctor Fate ή τον Zatara της DC και τον Doctor Strange της Μάρβελ). Σε αντίθεση με τους μεσήλικες, αστούς αποκρυφιστές που ζούσαν σε επαύλεις και είχαν δυνάμεις που άλλαζαν τον κόσμο, ο Constantine είναι ένας μάγος της εργατικής τάξης. Ένας κυνικός μπάσταρδος, με τις αντίστοιχες ατάκες, που μάλλον είναι καλός, αλλά έχει και μία δική του ατζέντα, μυστηριώδες παρελθόν και που, πολλές φορές, ο σκοπός για αυτόν αγιάζει τα μέσα. Αντί να ρίχνει ακτίνες και να πετάει, στηρίζεται περισσότερο στην πονηριά του, σε ψευδαισθήσεις και στο να στήνει πλεκτάνες. Α, και καπνίζει το ένα τσιγάρο μετά το άλλο. Με άλλα λόγια είναι ένας από τους πρώτους αντιήρωες που, την εποχή εκείνη, είχαν αρχίσει να γίνονται εξαιρετικά δημοφιλείς.

Στα τεύχη που ακολούθησαν το American Gothic, ο Constantine ταξιδεύει με τον Swamp Thing σε όλη την Αμερική, πολεμώντας το σκοτάδι που αντιπροσώπευε το Cabal. Οπότε καταλαβαίνετε τώρα γιατί κάποιοι φανατικοί δε θεωρούν τη τηλεοπτική σειρά πιστή μεταφορά: θα έπρεπε να είχαν βάλει και ένα τεράστιο Plant Elemental στο καστ.

Παράλληλα με το Swamp Thing, o Alan Moore έγραψε μία σειρά 12 τευχών που λεγόταν Watchmen και στην οποία αποδομούσε εντελώς τα υπερηρωικά κόμιξ. Οι πωλήσεις της κλασικής αυτής σειράς έπεισαν την DC ότι μυστικό της επιτυχίας είναι αναμφίβολα Βρετανοί που έγραφαν κόμιξ για ενήλικο κοινό, οπότε είδαμε μία σειρά από τίτλους όπως το Arkham Assylum, Animal Man και Doom Patrol από τον Grant Morrisson ή κάποιον παντελώς άγνωστο συγγραφέα ονόματι Neil Gaiman να κάνει μία σειρά που λέγεται Sandman.

Και αλίμονο αν δε βλέπαμε και τον Constantine σε δική του σειρά. Ο τίτλος της ήταν αρχικά John Constantine Hellraiser και θα κυκλοφορούσε το 1988. Βέβαια, την τελευταία στιγμή οι δημιουργοί ανακάλυψαν ότι κάποιος Clive Barker τους πρόλαβε και κυκλοφόρησε μία ταινία με τον ίδιο ακριβώς τίτλο και, πιθανότατα επειδή δεν είχαν να σκεφτούν κάτι εξίσου πετυχημένο, αποφάσισαν να πούνε το κόμικ Hellblazer. Πιθανότατα να σκέφτονταν ότι, δε γαμιέται, δε θα κρατήσει και 300 τεύχη η σειρά. Έλα όμως που τόσα κράτησε…

Συγγραφέας στα πρώτα τεύχη ήταν ο Jamie Delano. Εδώ βλέπουμε σταδιακά το παρελθόν του Κονσταντάιν να αναπτύσσεται. Γνωρίζουμε τον κακομοίρη ταρίφα Chas, το μόνο φίλο του που μοιάζει να παραμένει ζωντανός, ο οποίος διαρκώς συνοδεύει τον Constantine επειδή “του χρωστάει”. Tην αδερφή του, Cheryl, και την ανηψιά του, Gemma, και την σχέση αγάπης μίσους τους. Mαθαίνουμε ότι ο Constantine γεννήθηκε στο Liverpool, ήταν μέλος της New Wave μπάντας με το όνομα Mucus Membrane, έμπλεξε με τον αποκρυφισμό και ότι κάτι πολύ κακό έγινε στο Newcastle που τον άλλαξε για πάντα και την παραμονή του στο άσυλο Ravenscar. Επίσης στα 40 τεύχη που έκανε ο Delano μαθαίνουμε για το απόκρυφο παρελθόν της οικογένειας Constantine αλλά και τον αντι-μεσσιανικό χαρακτήρα του John, κι ας έχει τα αρχικά JC.

Όταν ξεκίνησα να διαβάζω Hellblazer με εντυπωσίασε ότι, από τα 40 τεύχη της περιόδου εκείνης, μόνο τα 10 πρώτα ήταν σε trade paperback και μόλις το 2011 βγήκαν σε συλλογές τα υπόλοιπα. Διαβάζοντάς τα όμως διαπίστωσα ότι είναι ξεκάθαρα παιδιά της εποχής τους, γεμάτα με πολιτικά θέματα που καλύπτουν τα τελευταία χρόνια του Θατσερισμού. Έχουμε γιάπηδες δαίμονες, οικολόγους που πολεμούν μασώνους, ακραίες Χριστιανικές οργανώσεις και πάει λέγοντας, οπότε ίσως σε αρκετούς οι ιστορίες να φαίνονται ξεπερασμένες.

Παράλληλα, στο 37ο τεύχος της η σειρά μεταφέρθηκε στη Vertigo, το παράρτημα της DC Comics που φιλοξενούσε κόμιξ για ενήλικες και, για πολλά χρόνια, ήταν ο μοναδικός συνεχής τίτλος της. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα δύο πράγματα:

1 – Ο Constantine έμεινε μακριά από εμφανίσεις στις παραδοσιακές ιστορίες του DC Universe και τα crossover του, πιθανότατα για να αποφύγουν την περίπτωση που το παιδάκι θα δει τον Constantine να βοηθάει τον Batman, μετά να πήγαινε να πάρει το κόμιξ του και να έβλεπε ΤΑ ΤΕΡΑΤΑ. Όλοι μας ξέρουμε εξάλλου τα βαριά παιδικά τραύματα που τόσα Ελληνόπουλα βιώνουν ακόμα, όταν, σε τρυφερή ηλικία, εκτέθηκαν σε υπερβίαια άνιμε τύπου Λόκε Σούπερμαν ή Αντρομεντα Στόρυ ή όταν είδαν εκείνη την ταινία μωρέ με τους ναζί που λιώνουν όταν ανοίγουν την Κιβωτό της Διαθήκης.

2 – από τη συγγραφή του τίτλου πέρασαν όλοι οι σούπερ σταρ της Vertigo.

Αν τα τεύχη του Delanno έθεσαν τις βάσεις του χαρακτήρα, τα επόμενα 40 τεύχη που γράφτηκαν από τον Garth Ennis είναι ίσως τα κλασσικότερα της σειράς. Στην πρώτη ιστορία του, το Dangerous Habits, ο Constantine πεθαίνει από καρκίνο του πνεύμονα. Σε αντίθεση με τις πιο κάφρικες σειρές για τις οποίες είναι γνωστός (καλή ώρα το Preacher) εδώ ο Ennis είναι πιο προσωπικός και μας βάζει μέσα στην καμπαρτίνα του Constantine. Οι πλοκές ξεφεύγουν από σκιώδεις συνωμοσίες και κοσμικές καταστροφές, αντίθετα στηρίζονται από τη μία στη θυελώδη σχέση του ήρωα με την Kit Ryan αλλά και στη βεντέτα του με τον Εωσφόρο. Αν οι πιο γερές στιγμές του ο Delanno σε έκανε να νιώθεις μια μαχαιριά στο στομάχι, ο Ennis στα καλύτερά του βαράει στην καρδιά.

Κάτι που εντυπωσιάζει επίσης είναι ότι ο Constantine μεγαλώνει σε πραγματικό χρόνο, κάτι σπάνιο για αμερικάνικα κόμιξ. Εδώ γιορτάζει τα 40στά γεννέθλιά του και συνεχίζει να μεγαλώνει μαζί με το υπόλοιπο καστ.

Ο Ennis ολοκλήρωσε την πρώτη του περίοδο με το τεύχος 83, ξαναγύρισε στη σειρά όμως στη σειρά για 6 τεύχη, από το 129 έως το 133 με την ιστορία son of a Man, που είναι πνευματικό παιδί του Preacher, γεμάτο με υπερβία και βλάσφημο χιούμορ.

Στο ενδιάμεσο υπάρχουν τα χαμένα τεύχη του Peter Jenkins όπου, ανάμεσα στα άλλα, ο Constantine γίνεται Μέρλιν για έναν χίππη-μετεμψύχωση του βασιλιά Αρθούρου. Για κάποιον περίεργο λόγο αυτά τα τεύχη δεν έχουν βγει ακόμα σε συλλογή.

Ο επόμενος συγγραφέας που ανέλαβε τη σειρά ήταν ο Warren Ellis, γνωστός για τα Transmetropolitan και Planetary. Έφυγε πολύ νωρίς όμως, όταν μία ιστορία που είχε γράψει για το μακελειό στο γυμνάσιο Columbine απορρίφθηκε από την DC.

Τον διαδέχτηκε ο Brian Azaerello, ο μόνος Αμερικάνος συγγραφέας της σειράς, γνωστός για το 100 bullets, που βάζει τον Constantine να ταξιδεύει για άλλη μία φορά στο σκοτεινό υπογάστριο της Αμερικής.

Ο Mike Carrey (του Lucifer), η συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων Denise Mina και ο Andy Diggle (The Losers) επαναφέρουν τον χαρακτήρα στο Ηνωμένο Βασίλειο να αντιμετωπίζει κοσμικές καταστροφές, αιρέσεις, συνωμοσίες και πάει λέγοντας, χωρίς όμως να λείπουν και οι πιο προσωπικές ιστορίες.

Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει και στα τελευταία 50 τεύχη που έγραψε ο Peter Milligan. Εδώ βλέπουμε τον Consantine γερασμένο, πιο κατασταλαγμένο σε σχέση με τα πρότερα χρόνια του, να ζει ευτυχίσμένα με μία καινούρια αγαπημένη, πριν σκάσουν μύτη δαίμονες, η αλχημίστρια κόρη ενός αρχιμαφιόζου, ένα δαιμονικό άλτερ ήγκο του και πριν η καμπαρτίνα του αρχίζει να καταλαμβάνει τους νέους τους ιδιοκτήτες.

Αυτό που είναι σημαντικό βέβαια, είναι ότι ο συγγραφέας, παράλληλα με το Hellblazer, έβαλε μία νεότερη εκδοχή του χαρακτήρα με ελαφρώς αλλαγμένο παρελθόν πίσω στο κυρίως σύμπαν της DC ως αρχηγό της Justice League Dark, ενώ με το τέλος του Hellblazer, στο τεύχος 300, ξεκίνησε και η σειρά Constantine (που ακυρώθηκε στο rebirth και ξαναέγινε Hellblazer). Αν και ο χαρακτήρας του Κονσταντίν είναι ο ίδιος, το κλίμα των ιστοριών είναι αρκετά διαφορετικό, απευθύνονται σε ευρύτερο κοινό και συχνά μπλέκουν με τα γεγονότα του υπόλοιπου DCU.

Επίσης, το 2004 βγήκε μία ταινία βασισμένη στα κόμιξ με πρωταγωνιστή τον Kianu Reeves, η οποία, αν και ήταν καλή ταινία είχε μία σειρά από Χολυγουντιανές παρεμβάσεις που άλλαζαν σημαντικά το χαρακτήρα.

Μία πιο πιστή τηλεοπτική μεταφορά παίζεται φέτος στο NBC, αν και οι πιο σκληροπυρινικοί φαν χαλιούνται που δεν έχει Λονδίνο, σεξ και περισσότερη βία (και μας άφησε χρόνους μετά από 13 επεισόδια)

Τί είναι αυτό που κάνει τον Κονσταντίν να ξεχωρίζει;

Για αρχή, η μείξη μίας σειράς από δυνατές ιδέες που δημιούργησαν ένα αρχέτυπο. Ο καταφερτζής μάγος που αφήνει πίσω του συντρίμια, παρά τις όποιες καλές προθέσεις του. Ο ανόητος (γιατί αυτή η κάρτα ταρώ ταυτίζεται σχεδόν πάντα με τον ήρωα) που γελάει στα μούτρα της κόλασης, πριν ανάψει ένα τσιγάρο και της κάνει ένα περήφανο κωλοδάχτυλο. Η σκοτεινή φιγούρα με την καμπαρτίνα που τριγυρνάει σα σκιά στους σκοτεινούς δρόμους, χορεύει ανάμεσα στις στάλες της βροχής και καταφέρνει, χάρη στη συγχρονικότητα να βρίσκεται στο σημείο όπου συμβαίνουν όλα τα περίεργα. Ο απρόσμενος πανκ ροκ σωτήρας που μας απαλάσει από τα δόλια σχέδια άλλης μίας μυστικής συνωμοσίας. Αλλά ταυτόχρονα και ο τραγικός αντίηρωας που τα σφάλματα του παρελθόντος έρχονται να τον στοιχειώσουν, και που, όσο χαμηλά και αν πέσει θα ξανασηκωθεί.

Θα μπορούσε να πει κανείς πως είναι απλά ένας ακόμα Occult Detective, ένα αρχέτυπο που συναντάμε από τον Άρθουρ Κόναν Ντόυλ και δώθε, όμως ο Constantine πάει το αρχέτυπο μερικά βήματα παραπέρα. Είναι ο occult detective της διπλανής πόρτας, που αντιμετωπίζει απίστευτους κινδύνους και ξεφεύγει χάρη στην πονηρία του. Από το Saga of the Swamp Thing και δώθε έχουμε δει πολλούς αντιήρωικούς μέντορες ή μάγους με καμπαρτίνα, από τον Ellijah Snow του Planetary και τον Harry Dresden της ομώνυμης σειράς βιβλίων μέχρι τον Castiel από το Supernatural και το Nick Fury στις πιο πρόσφατες ταινίες της Μάρβελ.

Ταυτόχρονα όμως το Hellblazer είναι ένα χρονικό του πώς τα αμερικάνικα κόμιξ ενηλικιώθηκαν, από φανταστικές ιστορίες τρόμου και κοσμικές συγκρούσεις, σε τετριμμένο πολιτικό σχολιασμό, σε προσωπικό τρόμο σε μία μείξη όλων των παραπάνω και, τέλος, στο σημείο όπου διακεκριμένοι συγγραφείς να γράφουν σενάρια για αυτά.

Νομίζω όμως ότι ο λόγος που ο Constantine ξεχωρίζει είναι οι έντονες αντιφάσεις του. Ο ανόητος σοφός, ο κυνικός σωτήρας, ο φύλακας διάβολος, ο ανθρώπινος υπεράνθρωπος.

Και, πάντα, αυτός ο Άγγλος μπάσταρδος που τόσο λατρεύουμε.