Νομίζω οι περισσότεροι που διαβάζετε αυτό το άρθρο πιθανότατα θα αγαπάτε ή έστω θα εκτιμάτε τον Howard Philips Lovecraft. Όμως, ας είμαστε ειλικρινείς σε κάτι: οι ιστορίες του Lovecraft έχουν ένα μεγάλο πρόβλημα (ή και περισσότερα αλλά ας μην ανοίξουμε αυτή την κουβέντα…). Και το πρόβλημα αυτό, οι χαρακτήρες του.

Δε θα αμφισβητήσω στιγμή την φαντασία του Lovecraft, το μοναδικό τρόπο να σου περνάει στο μυαλό εφιαλτικά οράματα. Να χτίζει ατμόσφαιρα. Να σου ταράζει το είναι. Σας είχα τα γράψει και στο άρθρο για το πώς πρωτοδιάβασα Lovecraft. Αλλά οι κεντρικοί χαρακτήρες του είναι αδιάφοροι. Είναι κάτι τζέντελμαν από τα lidl της Νέας Αγγλίας, με μόρφωση, εξοικείωση ,ε το υπερφυσικό, μαγκούφης, από καλή οικογένεια  που όμως έχει ξεπέσει. Με άλλα λόγια: ο ίδιος ο Lovecraft.

Δεν είναι σπάνιο ένας συγγραφέας να σου βάζει ως πρωταγωνιστή μία αβατάρα του εαυτού του. Σε τελική σου λένε: “γράψε για αυτό που γνωρίζεις“. Και ας μην ανοίξουμε και αυτή την κουβέντα, για το πόσα βιβλία έχουμε διαβάσει με ήρωες συγγραφείς… Το αστείο όμως με τον Lovecraft είναι ότι, όσο βαρετοί και αδιάφοροι είναι οι χαρακτήρες του, τόσο ενδιαφέρον είναι ο ίδιος σαν χαρακτήρας.

Πώς εμφανίστηκε αρχικά ο Lovecraft ως χαρακτήρας

Μπορεί να σας φαίνεται αστείο, αλλά ο Lovecraft έγινε ήρωας του Mythos του όσο ακόμα ζούσε. O Robert Bloch, συγγραφέας του “Ψυχώ”, είχε γράψει την ιστορία “The Shambler from the Stars”. Στα Ελληνικά “Ο Υπηρέτης από τα άστρα” στο βιβλίο “Η Σκιά στο Κωδωνοστάσι” (εκδόσεις Άγνωστη Καντάθ). Ο Bloch, το 1935 που έγραψε την ιστορία ήταν μόλις 18 ετών, παρόλα αυτά αλληλογραφούσε συχνά με τον Lovecraft και είχε πάρει και εγγράφως την άδεια να τον σκοτώσει ο Bloch.

Φυσικά και του ανταπέδοσε την χάρη, σκοτώνοντάς τον το 1935 στην ιστορία “The Haunter of the Dark” (Ο Ναός του Τρόμου, εκδόσεις Αίολος) ενώ ο Bloch έκλεισε την τριλογία με το “The Shadow From the Steeple” (Η Σκία στο Κωδωνοστάσι, στον ομώνυμο τόμο).

Αυτό το παιχνίδι δεν ήταν βέβαια μόνο των δυο τους. Ο ευρύτερος Λαβκραφτικός κύκλος, που μέλη του ήταν και οι Robert E. Howard, Clark Aston Smith, August Darleth και Frank Belknap Long, συνήθιζε στις ιστορίες του να πετάει αναφορές στα έργα των υπόλοιπων ή να κάνει λογοπαίγνια με τα ονόματά τους. Όλοι τους αλληλογραφούσαν τακτικά και έκαναν κριτικές κι ας ζούσαν πολλά χιλιόμετρα μακριά. Κάποιοι δεν είχαν γνωριστεί ποτέ από κοντά με τον Lovecraft. Με άλλα λόγια ήταν ένα φόρουμ συγγραφέων, δεκαετίες πριν εφευρεθεί το ίντερνετ…

Βέβαια, στην ιστορία του Bloch, ο Howard Philips Lovecraft δεν αναφέρεται με το όνομά του.

O Lovecraft ως προφήτης

Πώς θα μπορούσε μία κοινή μυθολογία, η οποία στηρίζεται σε αναφορές στον πραγματικό κόσμο για να πείσει ότι τα όσα φανταστικά περιγράφει, να αγνοήσει τη δημοτικότητα των έργων της; Σε τελική, αυτό ήταν ένα από τα πιο μεγαλοφυή ευρήματα της μυθολογίας Κθούλου.

Μα φυσικά εντάσσοντάς τα σε αυτήν. O Lovecraft μετά το θάνατό του, αναφέρεται συχνά σε έργα συνεχιστών του ως “προφήτης” ή κάποιος που γνώριζε για τους Μεγάλους Παλαιούς και προειδοποιούσε μέσα από τα γραπτά του για αυτούς.

Αυτό ξεκίνησε με τον August Darleth και τα έργα του (όσα τουλάχιστον δεν ήταν μισοτελειωμένες ιστορίες του Lovecraft). Εκεί που το συναντάμε πολύ έντονα είναι πάλι στον Robert Bloch και στο μυθιστόρημά του “Stranger Aeons” (Παράξενοι Κόσμοι, εκδόσεις Terra Nova). Είναι πρακτικά η τελευταία ιστορία του Mythos από τον στενό Λαβκραφτικό κύκλο. Βρισκόμαστε στη δεκαετία του 70 και οι ήρωες, με μπούσουλα τα γραπτά του ερημίτη από το Πρόβιντενς, ανακαλύπτουν την αλήθεια πίσω από τη σκοτεινή λατρεία του Cthulhu.

Αυτό καταλήγει από ένα σημείο και μετά να είναι κλισέ…

Το ίδιο και ο Lovecraft ως ονειρευτής. Για παράδειγμα, στο comic Lovecraft της DC Vertigo οι Keith Giffen και Enrique Breccia μας τον παρουσιάζουν ως ένα αγόρι που ταξιδεύει σε μία παράλληλη διάσταση, μία σκοτεινή πόλη που λέγεται Arkham. Εκεί πηγαίνει διαβάζοντας επικλήσεις από το σκοτεινό Νεκρονομικόν. Βέβαια, όπως σε κάθε καλή ιστορία τρόμου, σύντομα αυτά τα τέρατα τον ακολουθούν και στον πραγματικό κόσμο.

Ο Lovecraft ως υπηρέτης των Μεγάλων Παλαιών.

Η περίεργη, μοναχική ζωή του Lovecraft, οι εμμονές του, η επαφή του παππού του με τον αποκρυφισμό, όλα αυτά αποτελούν εξαιρετικές ιδέες για ιστορίες. Έτσι, δεν είναι σπάνιο ο Lovecraft να αποκτάει έναν πιο σκοτεινό ρόλο στην ίδια τη μυθολογία του.

Δεν είναι και σπάνιο ο Lovecraft να παρουσιάζεται και ως μέλος κάποιας αίρεσης που λατρεύει τον Κθούλου και τις άλλες ακατανόμαστες βλασφημίες. Για παραδειγμα, το “Δαιμόνιο της γραφής” της Ειρήνης Μαντά (εκδόσεις Ars Nocturna). Είναι μία επιστολική αφήγηση της Sonya Green (της συζύγου του Lovecraft) που αφηγείται τον γάμο τους. Φυσικά και είναι μυθιστόρημα, αλλά έχει πέσει έρευνα στο βιβλίο και η ατμόσφαιρα ξεφεύγει πάρα πολύ από την παραδοσιακή Λαβκραφτική ιστορία.

Επίσης, εδώ πρέπει να αναφέρω όπως και δήποτε το εκπληκτικό “Το Στόμα της Τρέλας” του John Carpenter (1995). Ο Sam Neil, ως ιδιωτικός ντετέκτιβ, αναλαμβάνει να βρει τον εξαφανισμένο συγγραφέα Shatter Kane, του οποίου το νέο βιβλίο τρελαίνει όποιον το διαβάσει. Ο ίδιος ο Kane έχει ξεφύγει σε μία περίεργη πόλη της Νέας Αγγλίας και, όπως θα μαντέψετε από τα αρχικά του, είναι ένα αμάλγαμα του Stephen King και του Howard Philips Lovecraft. “Do you read Shutter Kane?”

Έχουμε και πιο καλτ αναπαραστάσεις βέβαια. Υπάρχει πάντα η ταινία “Necronomicon” του 1993. Εκεί έχουμε μία ανθολογία με τρεις ιστορίες εμπνευσμένες από έργα του Lovecraft. Και, όπως συνηθίζεται σε τέτοιες ανθολογίες, υπάρχει και μία ιστορία όπου ο αφηγητής (εδώ ο ίδιος ο Howard Philips σε ρόλο αναζητητή) ανακαλύπτει το Νεκρονομικόν σε ένα μοναστήρι. Φυσικά, καταλήγει λίγο Indiana Jones προς το τέλος, αλλά μη τα θέλουμε όλα δικά μας…

O Lovecraft ως φτωχός και ταπεινός συγγραφέας.

Ακόμα και η πεζή αλήθεια μπορεί να δώσει τροφή για την έμπνευση. Έχουμε έναν συγγραφέα που μετά βίας βιοπορίζεται ως ghostwriter. Σίγουρα κάποιος θα θέλει να του προτείνει να γράψει κάποιο βιβλίο.

Αυτή είναι και η αφορμή για το Τραμ 1852 του Edward Lee. Σε αυτό, ο συγγραφέας μας γράφει, στο χαρακτηριστικό του ύφος, ένα πορνογράφημα. Φυσικά και έχει και πλοκάμια μέσα, τι περιμένατε. Είναι ένα εκπληκτικά κάφρικο και καλτ ανάγνωσμα που, όσοι δε σοκάρονται, θα απολαύσουν. Ειδικά το τέλος…

Ένα θέμα το οποίο επιστρέφει όλο και πιο συχνά τον τελευταίο καιρό στο προσκήνιο, είναι ο ρατσισμός του. Δεν είναι δύσκολο να μη προσέξει ρατσιστικές κορώνες κάποιος που έχει διαβάσει την “Φρίκη του Ρεντ Χουκ” ή το “Κάλεσμα του Κθούλου”. Όταν το κείμενο αυτό διαβάστηκε στα πλαίσια του Reflections at Death Disco, είχα πει ότι, ακόμα και για την εποχή του και τα δεδομένα της, ο Lovecraft ήταν αντιδραστικός, μισάνθρωπος οπότε και ρατσιστής και σεξιστής. Και ότι αυτό δεν αφαιρεί από το έργο του, αντίθετα η μισανθρωπία του δίνει τον τόνο στο έργο του. (Κάτι σαν τον Burzum ένα πράγμα).

Βέβαια, μετά από ενδελεχή κουβέντα που έγινε μετά με Λαβκραφτολόγους όπως τον Παναγιώτη Μ. Ζερβό και τον Αβράαμ Κάουα, μάλλον διαψεύστηκα. Ο υποτιθέμενος ρατσισμός του Lovecraft σηκώνει πολλή ανάλυση που δεν χωράει σε αυτό το άρθρο (βέβαια έχω βγάλει τον Μπατμαν φασίστα θα κολλήσω στον Lovecraft;) και που δεν είμαι αρκετά διαβασμένος για να το κάνω τώρα. Όμως ο συγγραφέας, μέσα στις όλες τις αντιφάσεις του, σίγουρα ήταν πουριτανός και ενστερνιζόταν εθνορομαντικά ιδεώδη, για τα οποία και πολλοί των κατηγορούν σήμερα (όπως εξάλλου και τον Robert Howard και πλήθος άλλων Αμερικάνων του μεσοπολέμου – η άνοδος του Ναζισμού στην Ευρώπη άλλαξε πολύ το πώς οι Αμερικάνοι έβλεπαν το φυλετικό διαχωρισμό).

Δεν είναι όμως αυτό το θέμα μας, οπότε συγνώμη για την παρένθεση.

Πώς θα ήταν λοιπόν αν οι ναζί προσλάμβαναν τον Lovecraft να γράψει το Αμερικάνικο “Mein Kampf”. To “Lovecraft’s Book” του Richard A. Lupoff είναι μία σάτιρα όπου ο Lovecraft είναι το κέντρο της πλοκής, ένας παθητικός πρωταγωνιστής, ενώ σκάνε μέσα και ο Clark Aston Smith καθώς και ο Robert E. Howard (που τραμπουκίζει μέλη της KKK) και ο αδερφός του Χουντίνι. Με άλλα λόγια, επίσης Cult.

 

Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και 80 χρόνια μετά το θάνατο του Lovecraft, η παρουσία του και η εκκεντρική του ψυχοσύνθεση στοιχειώνει τη φαντασία κοινού και δημιουργών. Ο Lovecraft, ως χαρακτήρας, αποτελεί ένα αίνιγμα, ένα κομμάτι που χωράει σε πολλά παζλ.

Ή ακόμα και σαν σύμβολο. Για παράδειγμα, το 2016, ο συγγραφέας Matt Ruff που έγραψε ένα βιβλίο υπερφυσικού τρόμου με θέμα το ρατσισμό στη δεκαετία του 1950. Το ονόμασε Lovecraft Country, κι ας μην είχε σχέση με τον ίδιο το Lovecraft…