Το παρόν κείμενο διαβάστηκε ως ομιλία σε εκδήλωση  του Συλλόγου Φίλων του Φανταστικού – FantastiCon το καλοκαίρι του 2016 στο πατάρι του βιβλιοπωλείου των εκδόσεων Πατάκη. Αφορά λογοτεχνικά βιβλία του Φανταστικού που έχουν σαν θέμα το Αιγαίο. Έκτοτε βέβαια έγιναν κάποιες προσθήκες για να είναι πιο επίκαιρο.

---

Ελπίζω να διαβάζετε το άρθρο αυτό σε κάποια παραλία, ενώ δίπλα σας βρίσκεται ένα καλό βιβλίο. Αν όχι, εδώ σας έχω μερικά βιβλία για το πόσο φανταστικό μπορεί να γίνει το Αιγαίο.

Φανταστικό όχι με την έννοια ότι είναι όμορφο (αυτό το ξέρουμε) αλλά με την έννοια ότι υπάρχουν πολλά βιβλία του φανταστικού που έχουν σαν φόντο, ή έστω σαν βασική έμπνευση, το Αιγαίο πέλαγος.

 

 

Πες μας μερικά βιβλία φαντασίας με θέμα το Αιγαίο

Θα ξεκινήσουμε με ένα βιβλίο που εκδόθηκε το 2012, την Καινούρια Διαθήκη του Σμου. Ο συγγραφέας, ο Γιώργος Τυρίκος Εργάς είναι Καλυμνίωτης και το φανταστικό του Σμου παραπέμπει έντονα σε νησί του Αιγαίου.

Στο Σμου λοιπόν, που ο χρόνος είναι μπερδεμένος και ηλεκτρικές συσκευές, τουφέκια και άλλα συμπράγκαλα συνυπάρχουν με μάγους, μάγισσες και ιερείς με ρομφαίες, έρχεται το τέλος του κόσμου, με Αγγέλους και Δαίμονες να μάχονται σε έναν πανζουρλισμό που θυμίζει Τέρρυ Πράτσετ.

Αν κάτι μου έχει μείνει από το βιβλίο είναι το πως κάποια μοτίβα του κλασικού φάνταζυ παντρεύνται άψογα με τη λαική παράδοση, πχ για να χτυπήσουν στοιχειά οι άνθρωποι οπλίζουν τις καραμπίνες με το αριστερό χέρι και τα στέλνουν τα βόλια στον αγύριστο.

 

Λίγα χρόνια πιο νωρίς, το 2009, είχε κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Μοντέρνοι Καιροί το “Ηλιοβασίλεμα στην Ατλαντίδα” του Μάριου Κουτσούκου. Δυστυχώς το βιβλίο το έχω ακόμα στη ντάνα με τα αδιάβαστα, οπότε ότι θα σας πω για αυτό, θα είναι από την περίληψη. Έχουμε λοιπόν δύο βόρειους βάρβαρους που πάνε να σκοτώσουν το βασιλιά της Ατλαντίδας. Μόνο πως ο Πλάτωνας μας έλεγε μούφες και η Ατλαντίδα εδώ είναι στο Αιγαίο.

Το “Μαργαριτάρι της Αβύσσου και άλλα θαλασινά παραμύθια” του Γιώργου Βορρέα Μελά. Κυκλοφόρησε το 2014 από τις εκδόσεις Ars Nocturna, το 2016 επανακυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Mamaya/Άρπη και, στις ιστορίες του, ακούμε τις αφηγήσεις ναυτικών που θυμίζουν αρκετά δημοτικά τραγούδια στο ύφος τους. Το Αιγιανό στοιχείο δε μονοπωλεί το βιβλίο, οι τόποι εξάλλου δεν κατονομάζονται, όμως είναι εμφανές ότι το Αιγαίο και η ευρύτερη Μεσόγειος είναι ο φυσικός χώρος των ιστοριών αυτών.

Το Αιγαίο, με άλλο όνομα το βλέπουμε και σε φάνταζυ βιβλία που έχουν εμπνευστεί από το Βυζάντιο. Ενδεικτικά αναφέρω το Imperium του Μιχάλη Σπέγγου από Λιβάνη το 2007 και το Κοράκι σε Αλικο Φόντο του Ελευθέριου Κεραμίδα από Πατάκη το 2010 (και επανακυκλοφόρησε το 2017 από τις εκδόσεις Mamaya/Άρπη μαζί με τη συνέχεια του, Βέλη και Κρόκινες Φλόγες). Δεν έχω διαβάσει το πρώτο, δεν θυμάμαι πόσο αναφέρεται Αιγαίο στο δεύτερο.
Είμαι σίγουρος όμως, μιας και το έχω φρέσκο, (τι διάολο, το 2015 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μαμάγια) ότι στο Δράκων του Χρήστου Κασκαβέλη έχουμε μπόλικο Αιγαίο. Η αφήγηση του βάρβαρου Ντα-Ρεν γίνεται σε ένα απόμερο μοναστήρι σε ένα μικρό νησί, το Καστρομοναστήρι όπως το αναφέρουν. Η ιστορία έχει να κάνει με τα σύνορα ενός φανταστικού Βυζαντιού και σε επιδρομές βαρβάρων.

Αιγιανή επίσης είναι και η Κιάρα Καλουτζή, μεγαλωμένη μεταξύ Πειραιά και Ικαρίας. Το βιβλίο της Λουάνες δε λαμβάνει ακριβώς χώρα στο Αιγαίο, αλλα σε έναν δικό της κόσμο που αποτελείται μοναχά από νησιά. Όμως, στις 7 ιστορίες που μας γράφει το Αιγαίο μοσχοβολά μέσα από τις παραδόσεις, τους μύθους, τα ήθη και τα έθιμα των κατοίκων τους, λες και η Γαιοθάλασσα της ΛεΓκεν μετακόμησε λίγο παραέξω από τα μέρη μας.

Και τώρα θα με ρωτήσετε: μα καλά, μόνο φάνταζυ από Έλληνες θα μας πιάσεις απόψε.
Ε, όχι. Θα σας πιάσω και ΕΦ από Έλληνες, και πιο συγκεκριμένα το Σχέδιο Φράκταλ του Κώστα Χαρίτου, με το γνωστό φανταστικό ντετέκτιβ απλή συνωνυμία, από Τρίτωνα το 2009. Εδώ το πραγματικό εύρημα είναι ότι κάποιοι πληρώνουν τον έναν πρωταγωνιστή να γράφει μυθιστορήματα με ήρωες τους εαυτούς τους, όμως το γεγονός ότι οι δύο αταίριαστοί πρωταγωνιστές γνωρίζονται σε πλοίο καθώς γυρνάνε Αθήνα από νησί το βάζει μέσα στη λίστα με τα βιβλία μας.
Και ο τρόμος; θα ρωτήσετε ανήσυχοι. Ε, στον τρόμο σας έχω φρεσκαδούρα, οι μισοί ήμασταν στην παρουσίαση πριν δύο βδομάδες. Το “Των υδάτων του ουρανού” του Γιώργου Λαγκώνα, από εκδόσεις Όστρια μας μεταφέρει στη Χίο, όπου ελληνοαμερικάνος συγγραφέας αντιμετωπίζει τρόμαχτικό μυστήριο μάλλον, δεν το έχω προλάβει να το ανοίξω καν ρε παιδιά.
Τώρα, αν μας συγχωρείτε την έλλειψη φανταστικού στοιχείου, υπάρχει πάντα και η Άμυ του Μάριου Καρακατσάνη, που είναι ψυχολογικός τρόμος στη Ρόδο. Τα έχω χάσει λίγο με τις εκδόσεις του, αφού νομίζω μέσα στο 2015 βγήκε από δύο διαφορετικούς εκδοτικούς, αρχικά Ελληνική Πρωτοβουλία και μετά Όστρια και μετά από τις εκδόσεις Λιβάνη και το αναμένουμε κάποια στιγμή και στα Αγγλικά.

Στα  Αγγλικά βγήκε το 2015 το Νεκρονομικόν, Το Χειρόγραφο των Νεκρών από τις εκδόσεις Hippocampus Press, και μεταφράστηκε πρόσφατα στα Ελληνικά (εκδόσεις Οξύ, 2018) και είναι μία καταγραφή της ιστορίας του πώς το διαβόητο βιβλίο μεταφράστηκε στα Ελληνικά.

 

Οι ξένοι δε γράφουν βιβλία φαντασίας για το Αιγαίο;

Εδώ έχουμε ένα θέμα, έψαξα και οι πιο πολλοί ξένοι που βρήκα δεν έχουν μεταφραστεί στα Ελληνικά.
Για παράδειγμα, υπάρχε η τριλογία του Κούσιελ της Zacqueline Carrey. Και πιο συγκριμένα το τρίτο βιβλίο, το Kushiel’s Avatar.
Στην όλη τριλογία έχουμε τις περιπέτειες μίας εκλεκτής του Αγγέλου του πόνου, κοινώς μιας μαγικής μαζοχίστριας. Η χώρα της είναι κάτι σαν τη Γαλλία του Δουμά, αλλά χωρίς μουσκέτα, και εκεί όλοι λατρεύουν τους Αγγέλους του σεξ και είναι η Faidre η πρωταγωνίστρια που ο Άγγελος του Πόνου τη διάλεξε ως εκλεκτή του και σίγουρα με περνάτε για ανώμαλο που διαβάζω τέτοια πράγματα…
Είναι όμως σοβαρή έπικ φάνταζυ σειρά και έχω και όλο και κάποιος θα τα έχει διαβάσει για να κάνει το μάρτυρα υπεράσπισης. Εκεί λοιπόν η πρωταγωνίστρια σκάει σε κάτι που μοιάζει με Αρχαία Ελλάδα και παραδίπλα έχει και βασίλειο που είναι ξεκάθαρα Μινωική Κρήτη.

Και, επειδή είμαι πράγματι ανώμαλος αλλά με άλλον τρόπο, υπάρχει ίσως η καλύτερη απεικόνιση των Ελληνικών νησιών από τα μάτια ενός τουρίστα στο She Wakes του Jack Ketchum. Ο συγγραφέας αγαπάει την ελλάδα και έχει έρθει μπόλικες φορές διακοπές και, σε μεγάλο βαθμό, μας γράφει τα βιώματά του. Έτσι, με φόντο την Μύκονο των 80’s έχουμε δύο psychics να βγαίνουν εκτός ελέγχου και να ακολουθεί ένα επικό μακελειό. Το πιο ωραίο: παίρνει το ορθόδοξο Πάσχα, που όλοι αγαπάμε γιατί είναι μπρούταλ γιορτή με τα όλα της και σου πετάει μέσα και ζόμπια. Στη Μύκονο.
Ναι, ξέρω, εδώ είδαμε και ζόμπια στη Σαλαμίνα πέρσι, στην Εκδίκηση του Ιάσωνα Λεμονιάτη, όμως, παραδεχτείτε το, ζόμπια στη Μύκονο είναι πιο κουλ.
Επίσης είναι ίσως το μόνο μυθιστόρημα του συγγραφέα με υπερφυσικό στοιχείο. Ό,τι διαβάσετε από αυτόν στα Ελληνικά (πέρα από μία σύντομη ιστορία) είναι καθαρό σπλάττερ. Περισσότερα στο άρθρο που είχα γράψει ειδικά για το She Wakes και το πώς αποδίδει μία ξένη για το συγγραφέα κουλτούρα την οποία όμως και γνωρίζει και σέβεται.

Όταν μιλάμε για Αιγαίο, αναμφίβολα υπάρχει μία μορφή που ξυπνάει στις μνήμες όλων, αυτή του Αλέξη Ζορμπά. Είναι αδύνατο λοιπόν η ΕΦ να μην έχει τον Αλέξη Ζορμπά της, που ονομάζεται Conrad Nomikos. Ή Κωνσταντίνος Καραγκιόζης.
Και μιλάω φυσικά για τον πρωταγωνιστή του And Call me Conrad, που επίσης λέγεται και This Immortal και που στα Ελληνικά ο Τρίτωνας το έβγαλε ως “επιστροφή στη Γη” γιατί πόσο περισσότερο να μπερδευτεί ο αναγνώστης…
Το βιβλίο το έγραψε ο Roger Zelazny οπότε καταλαβαίνετε ότι μιλάμε για βιβλιάρα. Η γη έχει καταστραφεί, είναι υπό την επιτήρηση μίας φυλής και έχει καταλήξει τουριστικός προορισμός για μία εξεληγμένη φυλή τους Βεγανούς. Αν σας θυμίζει κάτι σύγχρονο, αρχίστε να τρομάζετε γιατί το βιβλίο γράφτηκε πριν 50 χρόνια.
Σε αυτό, ο Κόνραντ αναλαμβάνει να ξεναγήσει στη γη έναν σημαντικό Βεγανό και καταλήγει να είναι σωματοφύλακάς του. Φυσικά και περνάνε από Αιγαίο, αλλά πολύ που μας νοιάζουν τέτοιες τεχνικές λεπτομέρειες, όταν ο πρωταγωνιστής κουβαλάει το Αιγαίο μαζί του.