Τί είναι ένα βιβλίο παραλίας και πώς μπορώ να γράψω ένα βιβλίο παραλίας;

Είναι Αύγουστος και στις βιβλιοφιλικές συζητήσεις θα πετύχεις πολλές απόψεις για τι είναι τα βιβλία παραλίας, ποια είναι καλά βιβλία παραλίας και (συχνά) αν τα βιβλία παραλίας είναι λογοτεχνία ή όχι.

 

Ας δούμε λοιπόν τί είναι βιβλία παραλίας και πώς γράφεται ένα βιβλίο παραλίας.

Βασική προειδοποίηση: ο υποφαινόμενος ούτε βιβλίο έχει εκδόσει ούτε είναι δάσκαλος δημιουργικής γραφής. Απλά έχει διαβάσει κάμποσα βιβλία και έχει μία μανία να αναλύει πράγματα. Άρα μη θεωρείτε ότι δε γράφει ΜΑΛΑΚΙΕΣ.

Για την ακρίβεια, αν γράφω κάποια ΜΑΛΑΚΙΑ παρακαλώ αφήστε σχόλιο για να αναθεωρηθεί το άρθρο!

 

Πώς ορίζουμε ένα βιβλίο παραλίας

Είναι βασικό, πριν δώσουμε μία απάντηση σε ένα πρόβλημα, να το ορίσουμε πρώτα.

Τα βιβλία παραλίας είναι μία έκφραση, είναι εκείνα τα βιβλία που διαβάζουν οι άνθρωποι στις διακοπές τους, συνήθως σε μία ξαπλώστρα δίπλα στο κύμα μετά από τη βουτιά της και όσο κάνουν ηλιοθεραπεία/περιμένουν να στεγνώσουν/προσπαθούν να αγνοήσουν τους ενοχλητικούς παραδίπλα που παίζουν ρακέτες.

Συνήθως με τον όρο αυτό εννοούμε ανάλαφρα, ευπώλητα, ευκολοδιάβαστα ή “ασόβαρα” βιβλία. Αλλά, για να κάνουμε πιο ενδιαφέρον αυτό το άρθρο, ας ορίσουμε τι πρέπει να κάνει το βιβλίο παραλίας.

• Το βιβλίο παραλίας πρέπει να διαβάζεται εύκολα.
  Κακά τα ψέματα, η παραλία δεν είναι ήσυχο μέρος. Παιδια φωνάζουν, ο άνεμος φυσσάει, το κύμα μαστιγώνει τη στεριά, ο ενοχλητικός δίπλα μιλάει στο κοινητό, το μπιτσόμπαρο έχει τέρμα σκυλάδικα ντάλα μεσημέρι και περνάνε διάφορες κορμάρες από μπροστά σου. Άντε λοιπόν να συγκεντρωθείς και να διαβάσεις κάτι απαιτητικό.
• Το βιβλίο παραλίας πρέπει να μπορείς να το αφήσεις ανά πάσα στιγμή.
  Επειδή οι διακοπές (δυστυχώς όχι οι διακοπές που θα πας, αλλά οι φορές που πρέπει να σταματήσεις για λίγο το διάβασμα) είναι πολλές, θα πηγαινοέρχεσαι, θα πρέπει κάποια στιγμή να φύγεις ή να κάνεις μία ακόμα βουτιά, πρέπει να μπορείς να το κλείσεις το ρημάδι ανά πάσα στιγμή.
• Το βιβλίο παραλίας πρέπει να σου δίνει ένα λόγο να θες να το ξανανοίξεις.
  Είπαμε, οι διακοπές θα είναι πολλές, το ίδιο και οι πειρασμοί, για να ξαναβάλεις το κεφάλι στο βιβλίο θα πρέπει να σε καίει και λίγο το τι γίνεται.

Αντίστοιχες απαιτήσεις έχουμε και από τα βιβλία που διαβάζουμε όταν ταξιδεύουμε (ίσως και όταν χρησιμοποιούμε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς).

Από τους ορισμούς αυτούς, καταλαβαίνει κανείς το γιατί συχνά τα ανάλαφρα ευπώλητα συχνά ταυτίζονται με τα βιβλία παραλίας – πέρα από το ότι συχνά καλύπτουν παρόμοιες ανάγκες, πολλοί άνθρωποι διαβάζουν μόνο στις διακοπές τους, άρα τα βιβλία παραλίας απευθύνονται σε αυτούς.

Από την άλλη βέβαια, μην παραξενευτείτε αν κάποιος γνωστός σας διαβάζει το Confiteor αυτό το καλοκαίρι, που θα έχει χρόνο για κάποιο “δύσκολο” βιβλίο χωρίς να έχει δουλειά/υποχρεώσεις να τον αποσπά…

Πώς να γράψω ένα βιβλίο παραλίας

Δεν ξέρω.

Ή, μάλλον, μπορώ να σκεφτώ ότι πρέπει να προσπαθήσεις το βιβλίο σου να καλύπτει τους στόχους που έθεσα πιο πάνω.

Το πιο βασικό είναι το βιβλίο να έχει μία ενιαία ροή:

Τι εννοώ με αυτό; Η αφήγηση πρέπει να μη διακόπτεται, να υπάρχει μία συνέχεια.

Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από το να έχεις αφήσει το βιβλίο, να θες να διαβάσεις λίγο μετά τη βουτιά σου, ενώ στο διπλανό ηχείο παίζει το Ντεσπασίτο σε ντεσιμπέλ αντάξια συναυλίας των Manowar, και να ανοίγεις τη σελίδα και να προσπαθείς να θυμηθείς ποιος είναι ο χαρακτήρας της σκηνής που μόλις άρχισες, πού βρίσκεται και τι έχει γίνει. Και ταυτόχρονα να αναρρωτίεσαι αν μέσα στο διάβασμα αυτής της ημέρας θα πέσεις σε κεφάλαιο του αγαπημένου σου χαρακτήρα.

Για αυτό και συχνά θα δείτε ευπώλητα γραμμένα σε πρώτο πρόσωπο – όλη η ιστορία είναι μεσα από τα μάτια ενός χαρακτήρα. Έχουμε δηλαδή μία ενιαία ροή από γεγονότα, ακόμα κι αν έχουμε πολλαπλές υποπλοκές, πάντα τις παρακολουθούμε υπό το πρίσμα των αισθήσεων και εμπειριών ενός και μόνο χαρακτήρα.

Αν, από την άλλη, έχουμε πολλούς χαρακτήρες, καλό είναι να δρουν πάνω στην ίδια πλοκή και να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Αν έχεις πολλούς χαρακτήρες, σκόρπιους και με διαφορετική πλοκή ο κάθε ένας, φυσικά και μπορείς να γράψεις ένα πολύ καλό βιβλίο, απλά δύσκολα θα το θεωρούσα βιβλίο παραλίας για το σκοπό του άρθρου.

Πάμε τώρα στο μέγεθος. Ή, για να γίνω πιο ακριβής, στο μέγεθος των κεφαλαίων: πρέπει να είναι μικρά.

Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να γίνετε James Paterson και να γράφετε κεφάλαια των δύο σελίδων. Είναι όμως σημαντικό να έχετε διακριτές σκηνές που αλλάζουν συχνά. Ιδανικό θα είναι ο αναγνώστης να μπορεί να σταματήσει κάθε 500-1000 λέξεις, έχοντας φτάσει σε ένα διακριτό σημείο.

Έστω πχ ότι ο ήρωάς σας είναι ντετέκτιβ και ψάχνει στοιχεία για την υπόθεση. Είναι πολύ εύκολο να γράψετε ένα κατεβατό με 5000 λέξεις στις οποίες διαβάζει αναφορές για το έγκλημα. Είναι όμως πολύ πιο ενδιαφέρον αν σπάσετε αυτές τις 5000 λέξεις σε: μία αναφορά κάποιου άλλου αστυνόμου-μία συνομιλία που έχει με έναν συνάδελφο για το έγκλημα-κάτι που τον προβληματίζει όσο πάει να πάρει καφέ-η σκηνή “εύρηκα!” ενώ παρατηρεί κάτι. Κάθε μία από αυτές σε μία ξεχωριστή ενότητα κειμένου, με ενδιάμεσο διαχωριστικό.

Επίσης, είναι βασικό οι σκηνές αυτές να τελειώνουν με κάποιο τρόπο που σε κάνουν να θέλεις να συνεχίσεις να διαβάζεις.

Ένα hook ή ένα clifhanger που λέμε και στο χωριό μου…

Πολύ συχνά οι σκηνές τελειώνουν με ένα ερώτημα, μόνο και μόνο για να σε κάνουν να θες να διαβάσεις πιο κάτω την απάντηση. Για αυτό και τα αστυνομικά βιβλία συχνά ταυτίζονται με βιβλία παραλίας, αφού ο αναγνώστης θέλει να συνεχίσει να διαβάζει για να μάθει ποιός έκανε το έγκλημα.

Ακόμα και να μην έχουμε ερώτημα στο τέλος της σκηνής, είναι βασικό η ένταση και το δράμα να είναι συνεχώς παρόντα. Αν θεωρούμε ότι, ανά πάσα στιγμή, ο αναγνώστης μπορεί να παρατήσει το βιβλίο, δεν πρέπει να υπάρχει ούτε ένα σημείο όπου δεν εκκρεμεί κάποια πλοκή, όπου δε συμβαίνει κάτι το δραματικό (έστω και όχι σε πρώτο πλάνο, μη ξεχνάτε ότι η συνεχής ένταση μπορεί να καταλήξει κουραστική.)

Μπορείς να μας δώσεις ένα παράδειγμα

ΟΚ, ένα (μη χαρακτηριστικό) παράδειγμα για το τι εννοώ: Το A Song Of Ice And Fire του G.R.R. Martin. Τεράστια σειρά βιβλίων, δεκάδες χαρακτήρες, πολλές υποπλοκές και ο κάθε ένας με δικά του κίνητρα. Παρόλα αυτά, το βάζεις στα βιβλία παραλίας επειδή, όταν η σειρά ξεκίνησε, έχεις το A Game of Thrones.

Εκεί όλοι σχεδόν οι χαρακτήρες είναι μέλη της ίδιας οικογένειας (Stark), αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και με κοινή πλοκή, τη δολοφονία του παλιού Hand και τη μετακόμιση της οικογένειας στην πρωτεύουσα για να αναλάβει ο πατέρας τα καθήκοντά του, αλλά και για να βρει το δολοφόνο. Και τα όσα έρχονται μετά τους επηρεάζουν όλους και το βασίλειο και όλοι αντιδρούν σε αυτό.

Κάθε χαρακτήρας-Οπτική γωνία έχει τα δικά του κεφάλαια και δε διακόπτεται καθόλου η οπτική τους γωνία. Κάθε στιγμή ξέρεις ποιος χαρακτήρας είναι ποιος. Και, επειδή κάθε μα κάθε χαρακτήρας είναι διαφορετικός, με τη γραφή να ταιριάζει στην προσωπικότητά του, δε μπερδεύεσαι.

Το ότι όλοι τους αλληλεπιδρούν με την κεντρική πλοκή, χωρίς να έχουν τα στοιχεία της, αλλά αντίθετα ο κάθε ένας ανακαλύπτει ένα κομμάτι του παζλ (ή δημιουργεί μία ανατροπή) έτσι ο αναγνώστη έχει ένα κίνητρο να συνεχίσει να διαβάζει.

Ακόμα και η Daeneris, που είναι μόνη της στην άλλη άκρη του κόσμου, έχει μία ιστορία γεμάτη με δράμα και θες να διαβάσεις για το τι θα γίνει παρακάτω.

Στα επόμενα βιβλία, που και άλλοι χαρακτήρες μπαίνουν στο καστ, συνήθως είναι χαρακτήρες που είχαμε δει από πριν και που έπαιζαν πολύ δυνατό ρόλο.

Ή μπαίνουν σε περιοχές που δεν βλέπαμε πριν. Και είναι τόσο ΓΑΜΑΤΟΙ όσο ο Sir Davros (ο αγαπημένος μου χαρακτήρας στη σειρά και στο προσωπικό μου top 5 badass χαρακτήρων φανταζυ.)

Δεν είναι τυχαίο που η ποιότητα των βιβλίων πέφτει όταν αρχίζουν να μπαίνουν αναλώσιμοι χαρακτήρες για να μας δώσουν μία οπτική του ενός κεφαλαίου ή όταν κάποιοι από τους παλιούς χαρακτήρες δεν κάνουν τίποτα σπουδαίο, όταν σε άλλα σημεία του κόσμου γίνεται ο χαμός.

Για να κλείνουμε το άρθρο.

Τα όσα γράφω εδώ είναι απλά μερικές ιδέες. Το αν θα τα ακολουθήσετε ή όχι δε πάει να πει ότι θα κάνουν το βιβλίο σας καλύτερο, πιο εμπορικό ή ότι θα διαβαστεί σε κάποια παραλία.

Τα όσα γράφω όμως ελπίζω να μας δώσουν μία ευκαιρία να δούμε με άλλο μάτι το γραπτό μας και τις επιλογές που έχουμε για αυτό – ακόμα κι αν το προορίζουμε για βιβλίο που θα διαβάζεται αποκλειστικά σε σαλόνια και κουλτουριάρικα καφέ.